Blog

İnşaat (All Risks) Bütün Riskler Sigortası

İnşaat bütün riskler sigortası, inşaat sahasında bulunan maddi değerlerin beklenmedik, ani rizikolara karşı korunmasını amaçlayan geniş kapsamlı bir sigorta türüdür. Ancak her sigorta gibi, bu sigortanın da teminat kapsamı ve dışı kalan hususlar bulunmaktadır. Türk Hukuku'na göre inşaat bütün riskler sigortasında nelerin teminat altında olduğu, nelerin ek sözleşme ile teminata dahil edilebildiği ve hangi rizikoların mutlaka teminat dışında bırakıldığı aşağıda özetlenmiştir.
1. Teminat Kapsamındaki Değerler ve Rizikolar
Genel Olarak
İnşaat bütün riskler sigortası, inşaat sahasında bulunan; yapının kendisi, kullanılan inşaat malzemeleri, iş makineleri, ekipmanlar ve yardımcı yapılar gibi değerlerin;

• Sigorta süresi içinde,
• İnşaat sahasında bulunduğu sırada,

Önceden bilinmeyen, beklenmedik ve ani oluşan rizikolar nedeniyle uğrayacağı maddi ziya ve zararlara karşı teminat sağlar.

Teminat altındaki rizikolar şunlardır:
Doğal afetler: Yangın, patlama, deprem, sel, su baskını, toprak kayması, toprak çökmesi, fırtına, kasırga, yıldırım düşmesi,
Beşeri nedenler: Proje hataları (hazırlık aşamasında değil, uygulanmasıyla uyumsuzluk), işçilik hataları ve diğer inşaat kazaları, sabotaj, hırsızlık (kişisel koruma önlemleri gereklidir),
Üçüncü kişilere karşı hukuki sorumluluk: İşin yapılması sırasında üçüncü kişilere verilen bedeni ya da maddi zararlar, ek sözleşme ile teminata dahil edilebilir.

Kapsamdaki Değerler:

• İnşa halindeki yapılar,
• Şantiyedeki malzemeler (çimento, demir, tuğla vb.),
• İş makineleri ve ekipmanlar,
• Enkaz kaldırma masrafları.

Kamu ihalelerinde (4734 sayılı Kanun) bu sigortayı yaptırmak yüklenici için zorunludur. Aksi halde idari yaptırımlar uygulanır.

Bakım Devresi Teminatı
İnşaat tamamlandıktan sonra genellikle bakım devresi başlar ve bu dönemde ortaya çıkan kusur ve eksikliklerin giderilmesi sağlanır. Bakım devresi teminatı, sigortacının ek prim karşılığında sağlamayı kabul ettiği özel bir teminattır. Bu teminatla bakım devresinde ve geçici kabullerden kesin kabule kadar geçen sürede oluşan zararlar güvence altına alınabilir.

2. Teminat Kapsamına Ek Sözleşmeyle Dahil Edilebilecek Rizikolar
Bazı rizikolar sigorta genel şartları gereği teminat dışı olmakla birlikte, tarafların anlaşmasıyla ek prim ödenerek kapsam dahilinde sigorta güvencesi sağlanabilir. Bunlar:

• Bakım devresinde oluşan zararlar (genişletilmiş kapsamda),
• Grev, lokavt, kargaşalık, halk hareketleri gibi sosyal riskler,
• Terör eylemleri ve sabotaj, bu eylemlerden doğan zararlar,
• Talep üzerine çevre kirliliği nedeniyle oluşabilecek zararlar,
• Yangın, patlama, yıldırım düşmesi gibi bazı önemli rizikolar, 

3. Teminat Kapsamı Dışında Kalan Rizikolar (Mutlak İstisnalar)
Türk Hukuku ve İnşaat Sigortası Genel Şartları uyarınca, aşağıdaki rizikolar sigorta teminatı dışında bırakılmıştır. Bu rizikolar genellikle ikame sigortalarla (mesleki sorumluluk, işveren sorumluluk, makine kırılması sigortası vb.) ya da başka sigortalarla güvence altına alınabilir.
Mutlak İstisnalar:

• Normal aşınma, yıpranma, paslanma ve çürüme: Zaman içinde kaçınılmaz olarak meydana gelen doğal süreçler teminat dışındadır,
• Savaş ve savaş benzeri olaylar: Savaş, iç savaş, ihtilal, isyan, ayaklanma, yabancı düşman hareketleri ve bunlara karşı alınan askeri/inzibati önlemler,
• Nükleer sebepler: Nükleer yakıt, radyoaktivite ve buna bağlı zararlar,
• Kamu otoritesinin meşru tasarrufları: Kamulaştırma, el koyma, kamu gücü kullanımı sonucu oluşan zararlar,
• Plan, proje veya hesaplama hataları: Teknik hazırlık ve projelendirme aşamasındaki hatalar ile proje uyumsuzluklarının neden olduğu zararlar,
• Ayıplı malzeme ve kusurlu işçilik: Hatalı malzeme veya işçilikten kaynaklanan ayıp giderme masrafları,
• İş makineleri ve ekipmanlarında mekanik ve elektrik arızaları, bakım ve onarım masrafları,
• Sigortalının kasten veya ağır ihmalkârlığıyla gerçekleştirdiği rizikolar,
• : Netice zararları Enflasyon, gelir kaybı, mali cezalar, işin gecikmesinden kaynaklanan zararlar ve estetik kusurlar,
• Terör nedeniyle biyolojik veya kimyasal kirlenme, bulaşma veya zehirlenme,

4. Teminat Dışında Kalan Değerler
Türk Hukuku'na göre, inşaat sigortasında teminat kapsamı dışında kalan değerler şunlardır:

• İş makineleri, ekipmanları ve hava-kara taşıtları ile yüzen araçlar (bunlar kendilerine özgü sigortalarla korunmalıdır),
• İnşaat sahasında bulunan para, kıymetli evrak, borç delilleri, faturalar, dosya, hesap defterleri ve inşaat plan-proje-dosyaları (ek masrafla kopyalama veya yeniden yapma için ek teminat alınabilir),
• Envanter açıkları (stoktaki tükenme, eksilim gibi muhasebe kaynaklı farklar),
• İnşaatın tamamlanan, geçici kabulü yapılan veya iş sahibine teslim edilen kısımlarda iş sahibi kullanmaya başladığında bu kısımlar teminat dışındadır.

5. Tarafların Hukuki Yükümlülükleri
Sigorta Ettirenin (Müteahhit) Sorumlulukları:

• Riziko artışını (örn: proje değişikliği) derhal bildirmek,
• Şantiyede güvenlik önlemlerini almak,
• Zarar anında sigortacıyı haberdar etmek ve hasarı önlemeye çalışmak.

Aksi halde tazminat reddedilebilir.
Sigortacının Yükümlülükleri:

• Zararın kapsamını 15 gün içinde araştırmak,
• Tazminatı 30 günde ödemek (TTK m. 1473),
• Eksper raporuna itiraz hakkını açıkça bildirmek.

6. Tazminat Taleplerinde Sık Karşılaşılan Sorunlar
İhbar Eksikliği: Zararın 3 gün içinde bildirilmemesi tazminatı riske atar.
Muafiyet Payı: Genellikle zararın %2-5'i sigortalıya ait (poliçeye bakılmalı).
Kusur Tespiti: Zarar, müteahhit veya alt yüklenicinin ağır kusurundan kaynaklanıyorsa tazminat ödenmez.
Belge Eksikliği: Malzeme faturaları, işçilik kayıtları, fotoğraflar delil olarak sunulmalı.

7. Uluslararası Uygulama & Türk Hukukundaki Farklar
FIDIC Şartnameleri: Uluslararası projelerde sigorta yükümlülükleri daha katıdır. Örneğin, "terör riski" otomatik teminat kapsamındayken, Türk uygulamasında genellikle ek teminat gerektirir.
Alman-İngiliz Hukuku Etkisi: Türk TTK’daki sigorta hükümleri, ABD ve AB uygulamalarından esinlenmiştir. Özellikle "rizikonun ağırlaşması" (TTK m. 1445) ve "tazminatın hesaplanması" (TTK m. 1522) benzerdir.

8- Yargıtay kararları;

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi

Esas No: 2013/12223
Karar No: 2014/14479
Karar Tarihi: 25/09/2014
“Dava, inşaat sigortası sözleşmesinden kaynaklanan alacağın tahsili istemine ilişkindir. Dava konusu sigorta poliçesinin "Yağış, Sel ve Seylap Riskleri İle ilgili Güvenlik Önlemlerine Ait Garanti Klozu" başlıklı 110 numaralı klozda, bu kapsamda meydana gelen zararların ancak, söz konusu projenin çizimi ve gerçekleştirilmesi sırasında gerekli emniyet tedbirlerinin alınması ön koşuluyla teminata dahil olduğu, gerekli emniyet tedbirlerinden kastın ise plan ve proje hazırlığı safhasında yapılan hesaplamalarda ve projenin uygulanması sırasında, sigortalı inşaat alanıyla ilgili tüm sigorta süresini kapsamak üzere 20 yıllık bir dönüşüm süresini dikkate alacak şekilde meteorolojik veri ve istatistiklerden yararlanmak olduğu belirtilmiştir. Dolayısıyla anılan kloz hükmü uyarınca yağış nedeniyle meydana gelen hasarın teminat kapsamında kalabilmesi, projenin çizimi ve daha sonra da uygulanması esnasında, maddede belirtilen gerekli emniyet tedbirlerinin alınmasına bağlıdır.”

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi

Esas No: 2012/5553
Karar No: 2012/12009
Karar Tarihi: 05/07/2012

“Dava konusu poliçeye eklenen İnşaat All Risks Sigortasına Bağlı 3. Şahıslara Karşı Mali Sorumluluk Klozu'nun “Teminatın Kapsamı” başlıklı 1. maddesi ile birlikte değerlendirilmesinden çıkan sonuç, her türlü kara, hava ve deniz araçlarının neden olacağı zararların teminat kapsamı dışında tutulduğu, iş makinelerinin faaliyetleri nedeniyle 3. kişilere verebilecekleri zararların ise ancak şantiye sahası içinde olması kaydıyla teminata dahil edildiğidir. Dolayısıyla mahkemenin aksi yöndeki kabulü doğru değildir.Dava konusu olayın meydana geldiği yerin şantiye sahası içinde olup olmadığı konusu ise mahkemece araştırılmamıştır. Her ne kadar mahkemece dinlenen tanık beyanlarından kazanın hafriyat boşaltılması yasak olan yerde ve şantiye sahası dışında meydana geldiği izlenimine varılıyorsa da, dosyaya sunulan harita ve krokilere göre bu yer, inşaatın sahasının çok yakınında bulunmaktadır. Dolayısıyla kaza yerinin şantiye sahası içinde olup olmadığının kuşkuya yer vermeyecek şekilde belirlenmesi gereklidir.”

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi

Esas No: 2024/3975
Karar No: 2025/3144
Karar Tarihi: 07/05/2025

“Dava, işveren mali mesuliyet ve inşaat all risk sigorta poliçesinden kaynaklı destekten yoksun kalma tazminatı istemine ilişkindir. Somut olayda davalı ... şirketinin sorumluluğuna gidilebilmesinin ön şartının meydana gelen iş kazasında sigortalı işverenin az da olsa kusurunun bulunması gerektiği, yargılama sırasında alınan bilirkişi raporunda sigortalı işverene kusur atfedilmediği gibi Dairelerinin kaldırma kararı uyarınca yapılan araştırmalardan anlaşıldığı üzere de aynı zamanda iş kazası olan olay nedeniyle dava dışı SGK müfettişlerince hazırlanan ve yargılama sırasında alınan bilirkişi raporuyla örtüşür nitelikteki iş kazası tespitine ilişkin raporda da dava dışı sigortalıya herhangi bir kusur atfedilmediğinin görüldüğü, bu haliyle davalı ... şirketi aleyhine açılan davanın reddinde usul ve yasaya aykırılık bulunmadığı (ONAMA)”

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi

Esas No: 2014/4754
Karar No: 2014/11262
Karar Tarihi: 12.06.2014

“ Dava, inşaat All Risk Sigorta poliçesi ile sigortalanan işyerinde yaralanan işçiye davacı sigortalı yüklenici tarafından ödenen tazminatın davalı sigorta şirketinden tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece alınan bilirkişi raporunda da kazanın bakım devresinde meydana geldiği belirtilmiş ise de, meydana gelen iş kazasının saat kaçta vuku bulduğu dosya kapsamından anlaşılamamaktadır. Ayrıca bilirkişi tarafından hangi rizikoların bakım devresinde teminat kapsamında olduğu hususu incelenip değerlendirilmemiş, davalı Sigorta Şirketi bu yönden rapora itirazlarda bulunmasına rağmen ek rapor aldırılmadığı gibi mahkemece de bu husus tartışılmamıştır. Bu durumda mahkemece anılan hususun değerlendirilmesi ve gerektiğinde aynı bilirkişiden ek rapor ya da yeni bir bilirkişiden başka bir rapor alınarak, kazanın saat kaçta meydana geldiği, rizikonun inşaat süresinde mi yoksa bakım devresinde mi gerçekleştiği, bakım devresinde meydana gelmiş ise kazanın poliçe teminatı dahilinde olup olmadığının işbu poliçenin eki olan inşaat All Risk Sigortası ve 3. Şahıs Mali Mesuliyet Sigortası Genel Şartları da incelenmek suretiyle belirlenmesi ve hasıl olacak sonuç çerçevesinde hüküm kurulması gerekir.”

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi

Esas No: 2015/3608
Karar No: 2015/10708
Karar Tarihi: 19/10/2015

“ Mahkemece, taraflar arasında 03.04.2009-03.04.2010 tarihleri arasını kapsayan ticari paket sigorta poliçesi düzenlendiği, bu sözleşmeye göre davacı işyerinde işçi sayısının 51 olarak belirtildiği, bilahare 20.05.2009 tarihli zeyilname ile 52 olarak gösterildiği, zeyilnamede işçilerin isimlerinin tek tek yazıldığı ancak isimler arasında 22.08.2009 tarihinde iş kazası geçiren M. G.'in yer almadığı, ayrıca kaza tarihinde işyerinde çalışan işçi sayısının SGK kayıtlarına göre 74 olduğu, davacı işverenin kaza tarihinden sonra 24.08.2009 tarihinde diğer 16 işçi ile birlikte M.G.'i de sigorta kapsamına soktuğu, her ne kadar davacı tarafından sigortalı işçilerin isimleri bildirilmiş ise de poliçede asıl olanın poliçedeki isimler değil kişi sayısı olduğu, davacının işyerinde çalışan işçi sayısını tam olarak bildirmeyerek eksik prim ödediği, bu nedenle kaza tarihindeki işçi sayısının dikkate alınması gerektiği, davacının talebinin iyiniyet ve sözleşme hukukunun kuralları ile bağdaşamadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.”

Sonuç ve Öneriler
İnşaat bütün riskler sigortası, inşaat sahasında bulunan ve sigorta sözleşmesinde belirtilen değerlerin çoğunu beklenmedik rizikolara karşı güvence altına alır. Ancak, teminat dışı kalan hususlar ve ek sözleşmeyle teminat kapsamına dahil edilebilen özel rizikolar mutlaka dikkate alınmalı, poliçenin kapsamı taraflarca netleştirilmelidir.
Özellikle iş makineleri, üçüncü şahıs sorumluluğu ve bakım devresi teminatları için ek sigorta veya ek poliçe şartları araştırılmalı.
Savaş, terör, grev gibi özel social riskler için ayrıca teminat talep edilmeli.
En önemlisi, sigorta sözleşmesinde yazılı özel şartlar ve istisnalar detaylı okunmalı, bunların kapsam ve sınırları netleştirilmeli.
İnşaatınızın risklerini doğru anlamak ve teminatları eksiksiz almak için sigortacıyla detaylı görüşüp, Türk Hukuku ve İnşaat Sigortası Genel Şartları doğrultusunda kapsam oluşturmak temel adımdır.