Adli Sicil Arşiv Kaydının Silinmesi için Gerekli Olan Koşullar Nelerdir?
Adli sicil kayıtları, bireylerin geçmişte işledikleri suçlara ilişkin bilgileri içerir. Bu kayıtlar, belirli koşullar altında silinebilir. Peki, adli sicil arşiv kaydının silinmesi için hangi koşullar gereklidir? Bu yazıda, 5352 sayılı Adli Sicil Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde arşiv kayıtlarının silinme süreçlerini ele alacağız.
1. Adli Sicil Kayıtları Ne Zaman Silinebilir?
5352 sayılı Adlî Sicil Kanunu'nun “Adli sicil ve arşiv bilgilerinin silinmesi” başlıklı 12. maddesinde;
"(1) (Değişik: 5.4.2012-6290/2 md.) Arşiv bilgileri;
a) İlgilinin ölümü üzerine,
b) Anayasa'nın 76. maddesi ile Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren;
1-Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla on beş yıl geçmesiyle,
2- Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşulu aranmaksızın otuz yıl geçmesiyle,
c) Diğer mahkûmiyetler bakımından kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren beş yıl geçmesiyle, tamamen silinir.
(2) Fiilin kanunla suç olmaktan çıkarılması halinde, bu suçtan mahkûmiyete ilişkin adlî sicil ve arşiv kayıtları, talep aranmaksızın tamamen silinir.
(3) Kanun yararına bozma veya yargılamanın yenilenmesi sonucunda verilen beraat veya ceza verilmesine yer olmadığı kararının kesinleşmesi halinde, önceki mahkûmiyet kararına ilişkin adlî sicil ve arşiv kaydı tamamen silinir." hükmüne yer verilmiştir.
5352 sayılı Kanun’un 05.04.2012 tarihli ve 6290 sayılı Kanunla değiştirilen geçici 2. maddesinde de;
“(1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünce toplanmış olsun veya olmasın, suç tarihi itibarıyla bu Kanunun yürürlük tarihinden önceki kayıtlar hakkında, 3682 sayılı Kanuna göre süre yönünden silinme koşulu oluşanlar silinir; diğer kayıtlar için bu Kanun hükümlerine göre işlem yapılır. (Mülga cümle: 05.04.2012-6290 S.K./3.md.)
(2) (Değişik fıkra: 05.04.2012-6290 S.K./3.md.) Bu Kanunun yayımı tarihinde, Anayasanın 76. maddesi ile bazı özel kanunlarda yer alan ve bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından, arşive alınan veya şartları oluştuğu halde ya da henüz şartları oluşmadığı için arşive alınmayan kayıtlar hakkında 12. maddenin birinci fıkrası hükmü uygulanır.
(3) (Ek fıkra: 05.04.2012-6290 S.K./3.md.) İkinci fıkrada sayılanlar dışında, birinci fıkra gereğince işlem yapılarak arşive alınan kayıtlar 3682 sayılı Kanun'un 8. maddesinde öngörülen sürelerin dolduğu veya ertelenmiş olan mahkûmiyetin esasen vaki olmamış sayıldığı hallerde bu tarih esas alınarak Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü'nce silinir.” şeklinde düzenleme yapılmıştır.
5352 sayılı Adli Sicil Kanunu'nun 12. maddesine göre, arşiv bilgileri aşağıdaki durumlarda silinebilir:
- İlgilinin ölümü üzerine: Kişinin ölümü halinde, adli sicil kayıtları resen silinir.
- Hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler: Anayasa'nın 76. maddesi veya Türk Ceza Kanunu dışındaki kanunlarda bir hak yoksunluğuna neden olan mahkûmiyetler bakımından, kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren:
Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla 15 yıl geçmesiyle,
-Yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınmaksızın 30 yıl geçmesiyle kayıtlar silinebilir.
Diğer mahkûmiyetler: Diğer mahkûmiyetler bakımından, kaydın arşive alınma koşullarının oluştuğu tarihten itibaren 5yıl geçmesiyle kayıtlar silinebilir.
2. Adli Sicil Kayıtlarının Silinmesi İşlemi Kim Tarafından Yapılır?
11 Nisan 2012 tarihinden itibaren, 5352 sayılı Adlî Sicil Kanunu’nun geçici 2/3. maddesi uyarınca, adli sicil ve arşiv kayıtlarının silinmesi işlemi Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından yapılır.
3. Somut Bir Örnek: Hapis Cezası ve Arşiv Kaydının Silinmesi
Örneğin, bir kişi 25 Haziran 2006 tarihinde işlediği olası kast ile yaralama ve 6136 sayılı Kanun’a aykırılık suçlarından verilen hapis cezası almış ve bu ceza 18 Haziran 2015 tarihinde infaz edilerek arşive alınmış olsun. Bu durumda, arşiv kaydının silinmesi için, yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınması koşuluyla 15 yıl, yasaklanmış hakların geri verilmesi kararı alınmaksızın 30 yıl geçmesi gerekmektedir. Bu süreler henüz tamamlanmadığı için, arşiv kaydının silinmesine karar verilmesi hukuka aykırı olacaktır. (Bkz; Yargıtay 1. Ceza Dairesi 01.11.2021 tarih ve 2021/11577 Esas, 2021/13773 Karar)
4. Adli Sicil Kayıtlarının Silinmesi Talebi Nasıl Değerlendirilir?
Adli sicil kayıtlarının silinmesi talepleri, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından değerlendirilir. Mahkemeler, bu konuda doğrudan karar veremez. Eğer bir mahkeme, arşiv kaydının silinmesine karar verirse, bu karar hukuka aykırı olacaktır ve kanun yararına bozma talebi gündeme gelebilir.
5. Sonuç: Adli Sicil Kayıtlarının Silinmesi Süreci Nasıl İşler?
Adli sicil kayıtlarının silinmesi, belirli yasal sürelerin tamamlanması ve ilgili koşulların yerine getirilmesiyle mümkündür. Bu süreç, Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü tarafından yürütülür ve mahkemelerin bu konuda doğrudan karar verme yetkisi yoktur. Bu nedenle, arşiv kayıtlarının silinmesi taleplerinin hukuki süreçlere uygun şekilde değerlendirilmesi büyük önem taşır.
Adli sicil kayıtlarının silinmesi, bireylerin geçmişte işledikleri suçlar nedeniyle hak mahrumiyetlerinin ortadan kaldırılmasına olanak tanır. Ancak, bu sürecin doğru şekilde işlemesi için yasal düzenlemelere ve ilgili kurumların prosedürlerine uyulması gerekmektedir.
